The Malaysian Insight

PERTIKAIAN mengenai pindaan Perlembagaan yang dicadangkan Putrajaya tentang status setara Sabah dan Sarawak berpunca dari penggunaan istilah bagi mengiktiraf kedua-dua negeri sebagai entiti yang berbeza, dan takrifan “Persekutuan” dalam Perlembagaan.

“Ini pindaan yang tidak masuk akal. Bagaimana seseorang boleh mendakwa begitu, bahawa Sabah dan Sarawak boleh menjadi rakan kongsi yang sama?”, kata penganalisis politik Universiti Malaysia Sabah Lee Kuok Tiung yang turut menambah tiada bahagian daripada rang undang-undang tersebut yang mencadangkan pemulihan kesetaraan.

Istilah yang termaktub dalam Perkara 1(2) mengikat Sabah dan Sarawak bersama-sama dengan 11 negeri lain di Malaysia, susulan pindaan pada tahun 1976 yang “menurunkan” status kedua-dua negeri itu menjadi sama dengan negeri-negeri lain.

Pengkritik cadangan pindaan itu mahu istilah “negeri-negeri Borneo” digunakan kembali untuk membezakan Sabah dan Sarawak, sedangkan sejarah menunjukkan ia telah membentuk Persekutuan Malaysia pada tahun 1963 sebagai negara berdaulat dan bebas selepas Inggeris meninggalkan negeri itu.

Sabah, atau dipanggil Borneo Utara pada waktu itu, bebas daripada menjadi jajahan British kira-kira dua minggu sebelum pembentukan Malaysia pada 31 Ogos 1963. Sarawak telah diberikan pemerintahan sendiri oleh British dua bulan sebelumnya, pada bulan Julai.

Ramai ahli politik dan ahli Parlimen Sabah dan Sarawak mengecam penggunaan istilah dalam cadangan pindaan oleh Putrajaya ketika ia dibentangkan untuk bacaan pertama di Dewan Rakyat pada Khamis lalu.

Pindaan itu dibaca:

Negeri-Negeri Persekutuan adalah: 

(a) Johor, Kedah, Kelantan, Melaka, Negeri Sembilan, Pahang, Pulau Pinang, Perak, Perlis, Selangor dan Terengganu.
dan
(b) Sabah dan Sarawak.

Mereka yang mengkritik penggunaan frasa itu berkata Putrajaya harus mengguna semula perkataan asal sebelum tahun 1976 dan selaras dengan semangat Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) yang mengakui status kedaulatan Sabah dan Sarawak.

Perkataan asal sebelum pindaan 1976 berbunyi:

Negeri-Negeri Persekutuan adalah: -

(a) Negeri-negeri yang terdiri daripada bekas Persekutuan Tanah Melayu iaitu Johor, Kedah, Kelantan, Melaka, Negeri Sembilan, Pahang, Pulau Pinang, Perak, Perlis, Selangor dan Terengganu.
dan

(b) Kedua-dua Negeri Borneo, iaitu Sabah dan Sarawak.

Lee berkata Putrajaya gagal meyakinkan orang ramai dengan rang undang-undang bahawa Sabah dan Sarawak akan dipulihkan sebagai rakan kongsi yang sama.

Aktivis MA63 Zainnal Ajamain berkata pindaan tersebut menunjukkan pemilihan perkataan yang tidak tepat yang tidak memberi kesan kepada struktur persekutuan pada ketika ini.

“Nampaknya ia dilakukan dengan setengah hati. Ia tidak mencerminkan aspirasi rakyat Sabah dan Sarawak yang benar,” kata Zainnal, yang merupakan ahli jawatankuasa pemandu kerajaan negeri ketika kajian semula MA63.

Presiden Parti Solidariti Tanah Airku (Solidariti) Jeffrey Kitingan juga turut mengecam pindaan itu, dengan menyifatkannya sebagai “permainan kata-kata yang tidak mengubah apa-apa.”

“Pindaan yang dicadangkan ini mengekalkan dan menegaskan semula Sabah dan Sarawak sebagai Negeri ke-12 dan ke-13 Malaya,” katanya.

1963 Malaysia, bukan 1957 Malaya

Satu lagi pertikaian berhubung cadangan pindaan Putrajaya itu adalah kekurangan sebarang perubahan berhubung takrif “Persekutuan” dalam Perkara Perkara 160(2), kata Kitingan.

“Takrif ‘Persekutuan’ di sini perlu diubah untuk merujuk Malaysia sewaktu pembentukannya pada tahun 1963, sedangkan takrif semasa adalah berdasarkan Persekutuan Tanah Melayu yang dibuat ketika Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1957, ketika hanya Malaya memperoleh kemerdekaan daripada British.

“Tanpa takrif berasingan Persekutuan Malaysia sebagai negara baru yang dibuat pada 16 September 1963, pindaan yang dicadangkan itu gagal mengaitkan Malaysia sebagai perkongsian setara antara Persekutuan Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak,” katanya.

Ketua Menteri Sarawak Abang Johari Openg juga menjelaskan penolakannya terhadap pindaan yang dicadangkan itu, berdasarkan alasan bahawa “Persekutuan” dalam Perkara 160(2) masih belum ditangani.

Presiden Parti Bersatu Sabah Maximus Ongkili berkata pindaan yang dicadangkan itu meletakkan Sabah dan Sarawak ke negeri-negeri “kelas B” dalam Persekutuan.

“Tidak ada apa yang dipanggil pindaan bagi menunjukkan bahawa Sabah dan Sarawak adalah rakan kongsi setara dengan Malaya dalam Persekutuan, seperti yang dinyatakan dalam MA63,” katanya.

Ongkili dan Kitingan menggesa satu jawatankuasa pilihan Parlimen bagi mengemaskan cadangan pindaan itu, dan juga bagi membolehkan Dewan Undangan Negeri Sabah dan Sarawak bagi membincangkannya sebelum ia dibawa ke Parlimen. 

Maklum balas menteri

Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Undang-undang) Liew Vui Keong, bagaimanapun berkata masa dan konteks sekarang tidak sama seperti sebelum ini dan ia juga membawa implikasi yang berbeza.

“Perkataan ‘Negeri-negeri Tanah Melayu, iaitu’ bukannya bagi memperkenalkan semula kerana istilah itu tidak relevan dengan keadaan Tanah Melayu sekarang, dan ‘Negeri-negeri Borneo, iaitu’, tidak diperkenalkan kerana ia akan mempunyai implikasi dengan negara-negara berdaulat seperti Brunei dan Kalimantan Indonesia yang juga sebahagian daripada Borneo,” katanya dalam satu kenyataan kepada The Malaysian Insight mengenai pindaan yang dicadangkan kerajaan.

“Pada dasarnya, pindaan ini meletakkan Sabah dan Sarawak kembali ke kedudukannya pada tahun 1963 dan ia menyatakan jumlah fakta bahawa Malaysia terdiri daripada 3 entiti, iaitu 11 negeri dan Sabah dan Sarawak. Ini jelas seperti hari. “

Liew, berkata pengkritik pindaan itu tidak harus melihat MA63 dan Perlembagaan secara berasingan.

Liew turut menggesa rakyat Sabah dan Sarawak untuk mempertimbangkan mengapa ahli Parlimen mereka sangat menyokong pindaan 1976 yang menurunkan taraf kedua-dua negeri itu menjadi sama dengan negeri-negeri lain.

“Pindaan 1976 itu mendapat sokongan besar dari kedua ahli-ahli Parlimen Sabah dan Sarawak dahulu, dan saya mempunyai Hansard Parlimen untuk membuktikannya. Mengapa mereka tidak membantah penurunan status Sabah dan Sarawak?”

Beliau berkata tiada apa-apa yang dilakukan, bahkan oleh kerajaan Sabah atau Sarawak, dalam tahun-tahun yang seterusnya, sehingga Pakatan Harapan mengambil alih kuasa persekutuan tahun lalu dan mendengar gesaan untuk mengembalikan semangat dan niat MA63.

Liew berkata jika pindaan yang dicadangkan Putrajaya dikalahkan kerana kekurangan sokongan daripada ahli Parlimen dari Sabah dan Sarawak, kerajaan hanya akan menyalahkan mereka kerana menolak peluang untuk menjadikan kedua-dua negeri itu setara dengan negeri lain di semenanjung Malaysia.

Liew berkata bacaan kedua dan ketiga bagi rang undang-undang pindaan tersebut, serta pengundian, akan diadakan pada hari Selasa depan. Hari terakhir persidangan Dewan Rakyat jatuh pada 11 April. – 7 April, 2019.